NHỮNG TÙ NHÂN CỦA ĐỊA LÝ
“Khi chúng ta đang vươn tới những vì sao, chính bởi những thách thức đặt ra phía trước mà chúng ta có lẽ sẽ phải chung tay để ứng phó: du hành vào vũ trụ không phải với tư cách người Nga, người Trung Quốc hay người Mỹ, mà là những đại diện của nhân loại. Nhưng cho đến nay, mặc dù đã thoát khỏi sự kìm hãm của trọng lực, chúng ta vẫn đang bị giam giữ trong tâm trí của chính mình, bị giới hạn bởi sự nghi ngờ của mình về ‘kẻ khác’, và do đó bởi cuộc cạnh tranh chính yếu về tài nguyên. Phía trước chúng ta còn cả một chặng đường dài.”
Người Nga vẫn sẽ lo âu dõi mắt về phía tây, nơi có dải đất vẫn còn là bình nguyên, dễ bị xâm nhập; Ấn Độ và Trung Quốc vẫn sẽ bị cách ngăn bởi dãy Himalaya sừng sững, và địa lý sẽ xác định bản chất của những cuộc xung đột giữa hai nước trong tương lai, bất chấp sự phát triển của công nghệ và quân sự; “Đại gia đình châu Âu” đói khát năng lượng, bị phụ thuộc vào những đường ống dẫn dầu từ Nga, và do đó họ không thực sự có nhiều lựa chọn trên bàn đàm phán; sự suy yếu của Hoa Kỳ trong vị thế một siêu cường số một dường như đã bị thổi phồng quá mức, nếu xét tới những lợi thế địa lý mà nước này đã dày công gây dựng…
Và còn rất nhiều dẫn chứng cho thấy vai trò then chốt của các nhân tố địa lý trong bối cảnh chính trị hiện đại. Nhân loại đang trên đường hiện thực hóa giấc mơ vươn vào không gian. Nhưng Tim Marshall vẫn xác quyết rằng: “Các nhân tố địa lý vốn đã góp phần xác định lịch sử đa phần sẽ tiếp tục xác định tương lai của chúng ta”, và rằng: “Địa lý vẫn luôn luôn là một loại nhà tù định nghĩa một quốc gia là gì, hoặc có thể là gì, và là một nhà tù mà các nhà lãnh đạo thế giới thường phải nỗ lực để thoát ra”.
Hay nói cách khác, theo luận điểm của Tim Marshall, thì một thế kỷ nữa kể từ bây giờ, nhân loại vẫn sẽ là “những tù nhân của địa lý”.
“Một suy ngẫm cốt lõi và chi tiết về những động lực địa chính trị tồn tại trên toàn cầu.” – Tiến sĩ Sajjan M. Gohel
“Nói nhanh cho vuông, đây là một trong những cuốn sách hay nhất về địa chính trị bạn có thể tưởng tượng: đọc nó cũng giống như một nguồn ánh sáng rọi vào tâm trí bạn… Marshall có cái đầu mạch lạc, sáng suốt và sở hữu một năng lực gần như thần bí là có thể làm cho bức tranh toàn cảnh trở nên dễ hiểu và mạch lạc… Cuốn sách này, bao quát một chủ đề phức tạp như vậy, thật kinh ngạc là tôi đã không thể buông cuốn sách cho tới khi đọc xong… Tôi không thể tìm ra một cuốn sách nào khác có thể giải thích tình hình thế giới hay hơn.” – Nicholas Lezard, Evening Standard
CHIA RẼ - TẠI SAO CHÚNG TA ĐANG SỐNG TRONG THỜI ĐẠI CỦA NHỮNG BỨC TƯỜNG
Tim Marshall là ký giả kỳ cựu, nhưng ông cũng nổi tiếng không kém trong vai trò tác giả. Ông viết sáu cuốn sách, trong đó nổi tiếng nhất là Những tù nhân của địa lý, đã có ấn bản tiếng Việt, và Chia rẽ: Tại sao chúng ta đang sống trong thời đại của những bức tường.
Nếu như trong tác phẩm trước đó của mình, Những tù nhân của địa lý (2016), Marshall khẳng định nhân loại vẫn bị giam hãm trong nhà tù địa lý mặc dù đang ráo riết với giấc mơ vươn vào không gian, thì ở Chia rẽ (2018), góc nhìn trở nên thật gần hơn: trong nhà tù địa lý đó, con người vẫn dựng lên rất nhiều bức tường chia rẽ các sắc tộc, quốc gia, tín ngưỡng tôn giáo, tư tưởng chính trị, vân vân.
Mở đầu tác phẩm Marshall cho rằng những bức tường vật chỉ là phần “cái gì” của sự chia rẽ, không phải là phần “tại sao”. Tức là, những bức tường vật chất chỉ thể hiện sự chia rẽ giữa “cái gì” và “cái gì”, chưa cho ta lời giải thích “tại sao” lại có sự chia rẽ đó. Lời giải thích chính là sự chia rẽ trong tâm trí con người. Ông viết:
“Tuy nhiên, những sự chia rẽ vật chất này được phản ánh qua sự chia rẽ trong tâm trí – những ý tưởng lớn đã dẫn dắt nền văn minh của chúng ta và trao cho chúng ta bản sắc và một cảm nhận thuộc về nơi nào đó – chẳng hạn như cuộc đại ly giáo của Kitô giáo, sự chia rẽ của đạo Hồi thành Sunni và Shia”
Chính vì ý niệm chia rẽ đó vẫn bám trụ dai dẳng trong tâm trí như một phần bản chất con người, những bức tường cứ ngày càng nhiều thêm, cùng với sự phát triển của các hình thái xã hội. Chúng ta đã được nghe về những bức tường của thành Troy, Jericho, Babylon xưa kia, ngăn chia những cuộc phân tranh lợi ích đẫm máu trong lịch sử. Những bức tường mới lại mọc lên, chia rẽ các sắc tộc, chủ thuyết chính trị, hay những ranh giới mơ hồ hơn về tín ngưỡng tôn giáo. Sự chia rẽ còn theo chúng ta vào thời đại mới, khi các nền tảng công nghệ thông tin xuất hiện, được kỳ vọng kết nối con người, song lại làm phát sinh thêm nhiều “bộ lạc mới” trên cộng đồng mạng, họ tự tiện phát ngôn, buông lời công kích, và gây chia rẽ.
Những ví dụ như thế thật nhiều vô kể. Trong Chia rẽ, tác giả không tỉ mỉ liệt kê và phân tích mọi vùng miền, và mọi sự chia rẽ, mà “tập trung vào những khu vực minh họa tốt nhất cho thách thức với bản sắc trong một thế giới đã toàn cầu hóa”. Trung Quốc hẳn là một ví dụ đặc sắc, một quốc gia khổng lồ tưởng chừng thống nhất dưới một chính thể và hệ tư tưởng, nhưng tiềm ẩn nhiều bất ổn tiềm tàng liên quan đến sự chia rẽ trong nội bộ. Hoa Kỳ là ví dụ thứ nhì, với sự kiện Donald Trump đắc cử tổng thống và ấp ủ kế hoạch xây một bức tường khổng lồ để ngăn dòng người nhập cư từ Mexico tràn vào. Vương quốc Anh “đã đứng vững trước những tình cảm dân tộc chủ nghĩa và sự chia rẽ giai cấp và tôn giáo trong quá khứ” nhưng nay một lần nữa lại bị thử thách. châu Âu là một ví dụ minh họa khá rõ cho một xu hướng rạn nứt đang dần thành hình trong một khối liên minh. Trung Đông vẫn sôi sục những tranh chấp xoay quanh vấn đề sắc tộc và tôn giáo. Châu Phi, có hơn 3.000 nhóm sắc tộc, với sự đa dạng về ngôn ngữ và văn hóa, và “Bản sắc sắc tộc vẫn áp đảo ở hầu hết các quốc gia”.
Chia rẽ là một tác phẩm khách quan viết về địa chính trị. Xuyên suốt tác phẩm, Tim Marshall đã chuyển tải một thông điệp mang tính cảnh báo: Chúng ta đã và đang sống trong một thế giới bị chia rẽ, thế giới của những bức tường hữu hình lẫn vô hình, dẫy đầy sự phân tranh, và hiện trạng đó chưa có nhiều dấu hiệu được cải thiện. Nhưng dẫu vậy, tác giả vẫn để lại một tia hy vọng ở lời kết của cuối sách:
“Vì thế mặc dù hiện giờ chủ nghĩa dân tộc và chính trị bản sắc lại một lần nữa nổi lên, có triển vọng là khúc quanh lịch sử sẽ lại xoay hướng về phía đoàn kết và thống nhất.”
TÁC GIẢ:
Tim Marshall, sinh năm 1959, là ký giả người Anh có hơn 25 năm kinh nghiệm về tin tức đối ngoại. Ngoài vai trò ký giả và biên tập viên, Marshall còn là nhà bình luận khách mời về các sự kiện thế giới cho BBC, Sky News. Ông viết sáu cuốn sách, đều là sách bán chạy. Trong đó nổi tiếng nhất là Prisoners of Geography, được liệt vào danh sách New York Times Seller, đã được xuất bản ở Anh, Mỹ, Đức, Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỳ và Đài Loan.
👉 Mua sách ngay cùng Vietbooks.com.au 🇦🇺
🚚 Australia Post $7.99 flat-rate shipping with tracking.
✅ Free Shipping for all orders from $150.
🇦🇺 Pick up Available at Green Valley, NSW, 2168 (by appointments only)
!